Am Thiền Định

Trong hệ thống am thuộc quần thể di tích danh thắng Yên Tử có Am Hoa, Am Lò Rèn, Am Dược, Am Diêm và Am Thiền Định là những nơi ghi dấu tích về quá trình tu hành đắc đạo của Phật Hoàng Trần Nhân Tông cùng các đệ tử thân tín của ông. Do được hình thành cách đây hơn gần 700 năm nên Am xưa không còn nguyên vẹn nữa, nay hầu như chỉ còn lại dấu tích. Trong đó, am Thiền Định được xem là nơi ông Tổ phái Trúc Lâm hay ngồi tọa thiền.

 Am Thiền Định – tên gọi mang ý nghĩa sâu sắc

Thiền theo từ điển Trung Hoa có nghĩa là yên lặng, suy tưởng, gọi đầy đủ là Thiền – Na. Theo tiếng Ấn là Dhyana ( trầm tư về một chân lý, triết lý hay đạo lý đến chỗ thấu triệt in sâu vào tâm thức ).

Định có nghĩa là yên lặng, sự sắp xếp yên ổn không bị lay động bởi thế giới quan bên ngoài. Theo triết lý nhà Phật thì trong chốn tu hành thân phải yên, tâm phải tĩnh, gọi là ” nhập định “. Tiếng Ấn gọi là Samaddhi.

Thiền Định khi ghép lại với nhau lại có nghĩa tương đồng, dùng để chỉ một trạng thái tâm lý vô cùng tĩnh tâm, an lạc, an nhiên, tự tại, hay dùng để chỉ trạng thái khi ngồi thiền của các sư.

Và theo triết lý Phật gia thì thiền định là phương tu nhất tâm để đưa tâm người vào cảnh giới thuần nhất để ngộ giới, nhập vào chân lý. Để đạt được thiền định thì phải tự lực cánh sinh, phải bền tâm vững chí, có sức chịu đựng bền bỉ và giác quan tốt. Có lẽ mang ý nghĩa trên mà Phật Hoàng Trần Nhân Tông đã đặt tên môn phái của ông là Thiền phái là để chỉ quá trình tu thiền – nhập định này.

Khám phá Am Thiền Định

Vị trí

Từ chùa Hoa Yên đi khoảng 500m về hướng tây, du khách sẽ đến được Am Thiền Định. Tương truyền, xưa nơi này là nơi  Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông tọa thiền. Am cũ do chịu sự tác động của thời gian và thiên nhiên nay không còn nữa, hiện chỉ lại nền am nằm ngay bên cạnh con đường dẫn ra thác Ngự Dội và Thác Vàng, cách Thác Vàng và Thác Ngự Dội khoảng 150m.

Kiến trúc

Từ xưa, đây là một cái am nhỏ, nằm khuất sâu trong cánh rừng nguyên sinh Yên Tử. Khung cảnh ở đây vô cùng tĩnh lặng, bốn bề yên ắng, xung quanh chỉ là tiếng vọng của gió rừng, âm thanh của muông thú, chim chóc. Không khí ở đây khá mát mẻ, thanh tịnh. Chính vì vậy, nơi đây được vua Trần rất ưa thích dựng am ngày ngày ngồi tọa thiền, tụng kinh niệm Phật, cầu phúc cho chúng sinh.

Am được xây trên một khu đất trống, bằng phẳng, có kiến trúc gần như một bảo tháp, xây tường gạch đỏ không trát, phía trước có bát hương thờ. Từ xưa, người dân khá bảo vệ và giữ gìn am như lưu giữ báu vật cho hậu thế.

Tác giả Hoàng Quang Thuận có đề mấy câu thơ như một nỗi niềm luyến tiếc cho những di tích am xưa:

” Lối xưa ngập cỏ Am Ngoạ Vân

Thiền định xa xa bóng vua Trần

    Mây phủ quanh người như gấm biếc

      Đời Trần đuốc sáng vĩnh hằng xuân “

Am Thiền Định tuy nay chỉ còn là phế tích song những giá trị lịch sử, văn hóa về một thời kỳ tu hành của vị Tổ sư Thiền phái và các môn đệ đời sau của ông vẫn còn đó. Đó là cầu nối để thế hệ sau tiếp nối sứ mệnh cao cả, chấn hưng và phát triển Phật giáo.