Lễ hội Gầu Tào là một sự kiện văn hóa truyền thống phong phú và đầy màu sắc, diễn ra ở Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang, quê hương của nhiều dân tộc thiểu số. Đến mỗi dịp xuân về, khi những bông hoa đào rừng khoe sắc thắm, làm cho không khí trở nên nhộn nhịp và rộn ràng hơn bao giờ hết, lễ hội Gầu Tào của người H’Mông lại là thời điểm để mọi người tụ họp, chia sẻ niềm vui và ước mơ, cũng như là cơ hội để các du khách tìm hiểu sâu sắc về nền văn hóa đa dạng và phong phú của người dân nơi đây. Mời bạn cùng TRIPMAP khám phá và tìm hiểu về đặc sắc của lễ hội này, để cảm nhận hết ý nghĩa và sự sống động trong từng hoạt động, từng nghi thức của lễ hội Gầu Tào, một biểu tượng văn hóa đặc sắc của người H’Mông ở Hà Giang.
Tổng quan về lễ hội Gầu Tào
Dân tộc H’Mông là một trong 22 dân tộc sinh sống ở Hà Giang, với dân số chiếm khoảng 31% tổng dân số tỉnh, đang bảo vệ và phát triển trên mảnh đất biên cương cực Bắc của quê hương, . Trong bốn huyện vùng cao của tỉnh Hà Giang, bao gồm Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, và Mèo Vạc, dân tộc Mông tạo nên gần 90% dân số. Họ có một nền văn hóa tâm linh và tinh thần phong phú và đặc sắc, chứa đựng nhiều giá trị truyền thống riêng biệt của dân tộc Mông.
‘Gầu Tào’ được biết đến là lễ hội đặc trưng nhất của người Mông,mục tiêu chính là để bày tỏ lòng biết ơn đến trời đất, và những vị thần linh đã ban cho họ sức khỏe, thịnh vượng và may mắn, cầu mong cho bà con trong bản có một năm mới an khang, thịnh vượng, và chuồng trại đầy ắp. Lễ hội Gầu Tào cũng là dịp để bà con Mông, sau thời gian dài lao động và công tác xa xôi, trở về sum họp cùng gia đình và bản làng, tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ, và chuẩn bị cho một năm mới, một mùa vụ làm ăn và chăn nuôi mới.
Lễ hội Gầu Tào thường diễn ra từ mồng 1 đến mồng 15 tháng giêng mỗi năm. Trong trường hợp tổ chức liên tiếp 3 năm, mỗi năm hội kéo dài 3 ngày, và nếu tổ chức một lần trong năm, hội diễn ra trong 9 ngày. Các địa phương, nơi có cộng đồng dân tộc Mông đông đảo, thường tổ chức lễ hội ở mọi làng và huyện, dưới sự điều hành của UBND địa phương. Lễ hội Gầu Tào thường diễn ra trên các khu đất đồi bằng phẳng để thuận tiện cho việc đi lại và vui chơi. Lễ hội có thể do một gia đình, một dòng họ, hay cả làng bản tổ chức.
Nét đặc sắc trong lễ hội Gầu Tào
Lễ hội Gầu Tào được chia thành hai phần: phần lễ và phần hội.
Trong phần lễ, gia chủ sẽ trồng một cây nêu, thường là cây trúc hoặc cây mai, và trang trí nó với giấy màu đỏ hoặc vàng và hình nhân treo trên ngọn cây. Vào lễ, gia chủ chuẩn bị một mâm cúng gồm 1 chiếc đầu lợn, 1 đôi gà trống mái được luộc chín; cùng với một bát cơm, quả trứng, đĩa xôi, một bó lúa, một bó bắp ngô và chút hương, giấy bản…
Khi bắt đầu lễ hội, gia chủ sẽ thực hiện ba lễ cúng với ba ý nghĩa khác nhau: hướng về cộng đồng làng bản, lễ hội, và gia đình.
Bài cúng đầu tiên là để biểu thị lòng biết ơn đối với trời đất, đã bảo vệ và che chở cho mọi người trong làng, giúp họ có sức khỏe và sự yên ổn trong công việc suốt năm vừa qua. Cúng trời đất cũng là lời mời gọi để các vị thần linh xuống trần gian và thưởng thức các sản vật dâng cúng. Bài thứ hai là để mời gọi các hồn ma, các linh hồn từ mọi phương hướng đến tham gia lễ hội. Ý nghĩa của bài cúng này là để xin các linh hồn che chở và bảo vệ, để lễ hội diễn ra thuận lợi và tránh mọi điều không may, xui xẻo. Bài thứ ba là lễ cúng dành riêng cho các vị thần linh, để xin họ phù hộ cho gia đình. Cầu mong cho con cái trong gia đình khỏe mạnh, học giỏi, công việc thuận lợi và gặt hái được nhiều thành công hơn trong tương lai.
Phần hội chính là phần vui nhộn và sôi động của lễ hội, với nhiều trò chơi dân gian của người Mông như đánh yến, đánh sảng, đua ngựa, múa khèn và thổi sáo. Một trong những hoạt động hấp dẫn nhất là các cuộc thi múa khèn, nơi các chàng trai Mông có cơ hội thể hiện tài năng âm nhạc và kỹ năng vũ đạo của mình. Phần thi này yêu cầu sự kết hợp giữa âm nhạc và vũ đạo, cùng với sự linh hoạt và sáng tạo.
Thi hát đáp, hát ống cũng là một phần quan trọng và lôi cuốn của lễ hội, thu hút nhiều thanh niên nam và nữ tham gia. Các cuộc thi hát này thường kết thúc khi có một người chịu thua, và người thua sẽ phải tặng quà cho người thắng, có thể là một cây sáo, cây khèn, hay chiếc khăn tay. Qua các hoạt động này, nhiều chàng trai và cô gái thường tìm thấy tình yêu và hạnh phúc lâu dài.
Ý nghĩa của lễ hội Gầu Tào
Lễ hội Gầu Tào của người H’Mông ở Hà Giang không chỉ là một trải nghiệm tâm linh phong phú và đặc sắc, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết và tình yêu thương chân thành trong cộng đồng. Từ những nguyện vọng thiêng liêng và tâm hồn của người xưa, lễ hội đã phát triển thành một biểu tượng văn hóa, kết nối các thế hệ và khắc sâu truyền thống, tín ngưỡng của dân tộc H’Mông. Sự giao thoa của niềm vui, tình yêu, và tâm linh tại lễ hội không chỉ là niềm tự hào của người dân tộc Mông mà còn là cầu nối mang lại sự hiểu biết và tôn trọng giữa các dân tộc khác nhau trong Tổ quốc. Lễ hội Gầu Tào, với sự đa dạng của mình, đang mở ra một không gian mới cho sự giao lưu văn hóa và du lịch, nơi mà giá trị truyền thống và tinh thần cộng đồng được chia sẻ và tôn vinh. Đây không chỉ là sự kiện nổi bật trong đời sống văn hóa của dân tộc Mông mà còn là di sản phong phú và quý báu của Việt Nam, giúp lan tỏa giá trị văn hóa và định hình bản sắc quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Lễ hội Gầu Tào, đặc sắc và tráng lệ, mở ra cánh cửa để khám phá sự đa dạng văn hóa và truyền thống của người H’Mông ở Hà Giang.
Chúng tôi mong muốn qua việc giới thiệu đến lễ hội Gầu Tào, khách du lịch không chỉ có cơ hội tìm hiểu sâu hơn về nét đẹp văn hóa, tín ngưỡng và lịch sử của dân tộc Mông, mà còn có thể thấu hiểu và cảm nhận tình cảm, niềm tự hào và tinh thần đoàn kết của cộng đồng. Đây cũng là cơ hội để góp phần bảo tồn, phát huy và quảng bá giá trị văn hóa dân gian của Việt Nam tới bạn bè quốc tế.
TRIPMAP, với niềm đam mê và trách nhiệm, luôn sẵn lòng đồng hành cùng quý khách hàng để khám phá và trải nghiệm những giá trị văn hóa phong phú và độc đáo tại lễ hội Gầu Tào, và cùng nhau góp phần tôn vinh và phát triển du lịch bền vững và văn hóa địa phương.
