Khu chùa tháp Hắc Y

Khu chùa tháp Hắc Y còn được biết đến với tên gọi “Hoàng thành Yên Bái”, là một trong những khu quần thể dày đặc với nhiều dấu tích kiến trúc thời Lý – Trần, cách thành phố Yên Bái hơn 100 km. Nơi đây vẫn giữ được nét nguyên sơ và nhiều đường nét của thành quách, ao vua hay hào lũy, bãi tập… cùng với nền tảng là chùa tháp, đền đài, vật liệu và kiến trúc được tồn tại và lưu giữ hết sức thiêng liêng, độc đáo.

Thông tin chung về khu chùa tháp Hắc Y

Vị trí địa lý

Khu chùa tháp Hắc Y được người dân tại đây gọi là ‘miếu Hắc Y”, ngày xưa kia tọa lạc trên một đỉnh núi Vua Áo Đen. Chùa được xây dựng trên đỉnh đồi Hắc Y thuộc xã Tân Lĩnh – Lục Yên – Yên Bái cách trung tâm thành phố khoảng 80km.

Đặc điểm của chùa tháp Hắc Y

Theo tương truyền đã cho thấy rằng vào thời vua Hùng Vương thứ 18 đã xuất hiện một vị thần rắn hiện hình mặc y phục giúp nhà vua đánh đuổi giặc ngoại xâm. Nay nhân dân đã lập miếu thờ phía dưới gốc cây sui cổ thụ ở trong khu chùa tháp Hắc Y. Du khách tới đây khi đứng dưới đền, ngước mắt lên sẽ thấy núi Vua Áo Đen sừng sững với hình tượng của một vị thần linh được in trên vách đá phía bên lưng chừng núi.

Đằng sau đó là thung lũng sâu với nhiều vách đá được dựng bàn thờ tổ tiên, ao trời, có khá nhiều động vật lớn nhỏ và cả một vườn cây ăn quả… không chỉ thế, đây còn có những loại cây lấy gỗ quý hiếm như: đinh, lý,…Khu di tích này còn có tháp Hắc, đình Bến Lăn, núi thần áo đen, đền Đại Cại. Các di tích đều đã đổ nát và đang được phục chế lại để đón lượng du khách tới đây tham quan hàng năm.

Nét nổi bật của di tích Hắc Y

Di tích gồm một chùa và một tháp lớn cùng hệ thống tháp nhỏ xung quanh, nằm phía trên một quả đồi đất cao khoảng 65m so với xung quanh, giáp với ngã ba con sông Chảy và suối Đại Cại. Chùa và tháp đã được xây dựng phía trên đỉnh đồi, có diện tích khá lớn khoảng 400-500m2, mặt chùa quay về phía Đông chếch Nam gần 20 độ.

Nền chùa được phát hiện dấu vết của  4 ụ sỏi. Chùa được kết cấu 3 gian 4 hàng chân cột, có diện tích nền là 105m2. Dấu tích được để lại cho thấy rằng, chùa được lợp bằng ngói bản rộng với loại kim mũi tròn, mũi hài, cánh én,.. Ngói hình cánh én được gắn với lá giúp cân xứng lớp tại điểm mái.

Nóc có gắn với lá để lệch, chính giữa nóc là một chiếc lá lớn , hình thức này giúp cân đối các bờ dải gắn đôi chim uyên ương. Ở giữa khu nền chùa được phát hiện ra tiền đồng đã cổ, đồ thờ, tượng hình chim phượng. Có thể đây là bệ thờ chính của khu chùa Hắc Y. Tuy nhiên tại đây lại không thể tìm thấy các tảng chân cánh sen mà chỉ còn lại 11 chân tảng đá đã được đẽo gọt sơ sài không còn hình thù ổn định, ngoài ra còn có nhiều ngói lợp, lá để của mảnh tháp được đập vỡ giúp lát vỉa của nền chùa.

Tháp là một tòa khá lớn, nằm ở phía trước của ngôi chùa, chếch về phía bên phải, tháp không có móng sỏi mà có một lớp gạch dày được lát phần chân, tiếp đến là phía chân tháp, tầng đài sen thân tháp và chóp hình tháp. Phía chân tháp có chiều rộng khoảng 2,7m, chiều cao là 1,7m. Tháp Hắc Y có khá nhiều tầng, mỗi tầng đều được khắc hoa văn theo dạng sóng nước, cúc dây và sợ hoa chanh. Các đỉnh tháp nhỏ được bố trí gần xung quanh phía tòa tháp lớn, càng xa với tòa tháp chính, dấu vết những tòa tháp nhỏ bị mờ nhạt dần. Tuy nhiên, có thể do bị vỡ vụn nên trông không rõ tại đây có bao nhiêu tháp nhỏ.

Một số khu quần thể di tích được khảo cổ độc đáo

Bên cạnh khu chùa tháp Hắc Y còn có một số khu quần thể di tích khá nổi tiếng, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra những điều bất ngờ với hình ảnh vô cùng độc đáo và nét riêng biệt khác nhau.

Chùa Hang São

Cùng nằm trên địa đầu của hồ Thác Bà cạnh dòng chảy của sông Chảy, chùa São được biết đến là một trong những chùa hang đẹp bậc nhất Việt Nam và rất linh. Hàng chùa được đánh giá không chỉ là nơi bảo tàng địa chất mà còn có giá trị lớn trong đời sống. Các nhà khảo cổ đã tìm ra sự hình thành và phát triển của các cư dân Việt tại miền Bắc Việt Nam. Tại đây hình thành khối nhũ đủ hình dáng và màu sắc được rũ xuống thành hình vòm hang, lung linh tựa như chốn dành cho bông lai tiên cảnh.

Di tích Bến Lăn

Theo Viện khảo cổ học năm 2008, đã khai quật làm xuất lộ tại Bến Lăn phía dưới chân núi Hắc Y là dấu tích của chùa Thượng Miện, với những tảng đá kê chân cột có đường kính khoảng 0,72m. Cách đó không xa là một quần tụ với hơn 14 tháp được làm bằng đất nung, gồm nhiều tháp nhỏ được quay quanh một tòa tháp lớn. Tuy có khá nhiều tầng tháp đã bị đổ vỡ theo thời gian song vẫn còn 8 móng tháp khá nguyên vẹn. Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra dấu tích cửa tiền với những bức tường đá có đoạn nguyên vẹn và dãy tường được bao quanh có chu vi là 300m.

Khu chùa tháp Hắc Y là điểm đến vô cùng thú vị, đây không chỉ là nét linh thiêng cổ kính mà còn là nơi an tĩnh cực kỳ bổ ích cho du khách sau những ngày dài làm việc miệt mài. Địa điểm du lịch không nên bỏ qua của tỉnh Yên Bái.