Thủy triều đỏ và tảo phát sáng Ở Hạ Long: Bí ẩn thiên nhiên tuyệt đẹp nhưng tiềm ẩn nguy cơ

HẠ LONG – QUẢNG NINH | Phân tích đặc biệt từ TRIPMAP
Những ngày qua, hiện tượng thủy triều đỏ kèm theo phát sáng sinh học đã khiến mặt biển Hạ Long trở nên kỳ ảo và thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng. Tuy nhiên, phía sau vẻ đẹp ấy là cả một quá trình sinh học phức tạp, đòi hỏi chúng ta hiểu rõ để có cách ứng xử đúng đắn với tự nhiên.

🌐 Thủy triều đỏ là gì?

Thủy triều đỏ (Red Tide) là tên gọi phổ biến cho hiện tượng tảo nở hoa (algal bloom) – tức sự gia tăng đột ngột về số lượng vi tảo trong nước biển, khiến màu sắc nước thay đổi bất thường, thường là đỏ, nâu, hồng hoặc xanh.

Nguyên nhân chính đến từ sự tích tụ chất dinh dưỡng (đặc biệt là nitơ và phốt-pho) trong nước, kết hợp với điều kiện thời tiết thuận lợi như nhiệt độ cao, ánh sáng mạnh và độ mặn phù hợp. Những yếu tố này thúc đẩy sự phát triển ồ ạt của vi tảo.

✨ Tảo phát sáng: Khi đại dương rực rỡ ánh sao

Trong một số trường hợp, loài tảo gây ra thủy triều đỏ còn sở hữu khả năng phát quang sinh học – phát ra ánh sáng xanh lam khi bị kích thích cơ học (ví dụ như sóng vỗ, tay người khuấy nước…).

Loài phổ biến nhất tại Việt Nam gây ra hiện tượng này là Noctiluca scintillans, hay còn gọi là “đốm lấp lánh ban đêm”. Cơ chế phát sáng của chúng là một phản ứng hóa học giữa enzyme luciferase và chất nền luciferin bên trong tế bào tảo, được kích hoạt khi có va chạm vật lý.

📊 Tác động của thủy triều đỏ đối với hệ sinh thái và con người

Dù có vẻ đẹp cuốn hút, thủy triều đỏ có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng:

🐟 Đối với sinh vật biển:

• Giảm oxy hòa tan: Khi lượng tảo tăng mạnh và chết đi, quá trình phân hủy của chúng tiêu tốn lượng lớn oxy trong nước, gây ra hiện tượng “chết ngạt” ở cá và động vật không xương sống.

• Tạo độc tố sinh học: Một số loài tảo có thể tiết ra chất độc (ví dụ Karenia brevis ở Mỹ), tích tụ trong hải sản, gây ngộ độc cho người ăn vào.

👨‍👩‍👧‍👦 Đối với con người:

• Ngộ độc thực phẩm: Tiêu thụ hải sản chứa độc tố tảo có thể gây rối loạn thần kinh, tiêu hóa, thậm chí tử vong.

• Kích ứng hô hấp: Các hợp chất phát sinh từ tảo có thể bay hơi, gây kích ứng mắt, mũi, và phổi – đặc biệt với người có bệnh nền về hô hấp.

🧬 Vì sao hiện tượng này ngày càng xuất hiện nhiều hơn?

Các nhà nghiên cứu cho rằng hiện tượng tảo nở hoa có xu hướng gia tăng tần suất và cường độ trong những năm gần đây do:

• Biến đổi khí hậu: Nhiệt độ đại dương tăng, thời tiết bất thường là môi trường thuận lợi cho tảo sinh sôi.

• Ô nhiễm từ hoạt động con người: Nước thải sinh hoạt, chất thải nông nghiệp, công nghiệp chứa nhiều hợp chất hữu cơ, vô cơ làm phú dưỡng vùng biển ven bờ.

• Suy giảm hệ sinh thái biển: Mất cân bằng sinh học khiến các loài kiểm soát tảo như động vật phù du không còn đủ số lượng.

🛡️ Biện pháp quản lý và ứng phó

Việc ngăn ngừa và giảm thiểu tác hại của thủy triều đỏ cần đến nỗ lực phối hợp của cộng đồng, nhà nước và ngành khoa học:

1. Theo dõi định kỳ chất lượng nước biển, phát hiện sớm và cảnh báo kịp thời cho người dân.

2. Giảm thiểu ô nhiễm từ nguồn thải hữu cơ (phân bón, nước thải chưa xử lý…).

3. Cảnh báo và hạn chế khai thác hải sản trong thời gian có hiện tượng.

4. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt tại các địa phương ven biển.

📌 Du khách cần lưu ý gì khi đến vùng biển có thủy triều đỏ?

• Không tắm biển hoặc tiếp xúc trực tiếp với vùng nước bị đổi màu.

• Tránh mua hoặc ăn hải sản chưa được kiểm định từ khu vực ảnh hưởng.

• Theo dõi tin tức từ cơ quan chức năng và các nền tảng tin cậy như TRIPMAP để cập nhật tình hình.

💬 “Thiên nhiên luôn có cách để cảnh báo chúng ta. Vẻ đẹp của tảo phát sáng có thể cuốn hút, nhưng nó cũng là tiếng chuông nhắc nhở về trách nhiệm của con người trong việc bảo vệ đại dương” – Bình luận từ một chuyên gia môi trường biển trên TRIPMAP.