Với hơn 96% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), huyện Bình Liêu tự hào sở hữu kho tàng văn hóa đặc sắc, đậm bản sắc của các dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ. Thời gian qua, Bình Liêu đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời gắn kết với sự phát triển kinh tế – xã hội, thúc đẩy du lịch cộng đồng.
Bảo Tồn Văn Hóa – Gìn Giữ Cội Nguồn
Bình Liêu đã không ngừng nỗ lực bảo tồn các giá trị văn hóa quý báu thông qua việc tổ chức các lễ hội, ngày hội truyền thống như lễ hội đình Lục Nà, hội Soóng Cọ, hội Kiêng gió, hay ngày hội văn hóa thể thao các dân tộc. Các sự kiện này tái hiện sinh động những nếp sinh hoạt, nghi lễ cổ truyền, cùng các trò chơi dân gian và môn thể thao truyền thống, góp phần nuôi dưỡng tình yêu văn hóa cội nguồn trong cộng đồng.
Năm 2019, thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái, trong đó có then Tày Bình Liêu, đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đến tháng 11/2023, hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ tại Bình Liêu tiếp tục được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đây là niềm tự hào, đồng thời là động lực để huyện đẩy mạnh bảo tồn và quảng bá các làn điệu dân ca truyền thống.
Gắn Bảo Tồn Với Giáo Dục Và Du Lịch
Huyện Bình Liêu không chỉ chú trọng bảo tồn văn hóa mà còn tích cực đưa di sản vào đời sống hiện đại. Công tác truyền dạy hát then, hát Soóng Cọ và các giá trị văn hóa truyền thống được tổ chức thường xuyên trong nhà trường và qua các câu lạc bộ văn nghệ tại thôn, xã. Các hoạt động này không chỉ giữ gìn mà còn trao truyền văn hóa cho thế hệ trẻ, góp phần lan tỏa giá trị văn hóa đến du khách thập phương.
Cùng với đó, các đề án bảo tồn văn hóa cũng được triển khai đồng bộ, như:
- Đề án bảo tồn văn hóa tiêu biểu tộc người Tày gắn với phát triển du lịch cộng đồng (đến năm 2025, định hướng đến 2030).
- Đề án bảo tồn văn hóa người Dao tại bản Sông Moóc, xã Đồng Văn.
- Đề án bảo tồn văn hóa người Sán Chỉ tại bản Lục Ngù, xã Húc Động.
Những đề án này không chỉ lưu giữ các nét đẹp văn hóa mà còn giúp phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, tạo điểm nhấn cho du lịch cộng đồng, văn hóa, và sinh thái của huyện.
Bình Liêu cũng đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng các thiết chế văn hóa. Đến nay, 100% thôn, bản, khu phố trên địa bàn đều có nhà văn hóa và khu tập luyện thể dục thể thao. Các không gian này không chỉ phục vụ sinh hoạt cộng đồng mà còn là nơi tổ chức các sự kiện văn hóa, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của đồng bào.
Trang phục và ngôn ngữ của các dân tộc cũng được khuyến khích bảo tồn. Hoạt động trình diễn trang phục truyền thống thường xuyên được tổ chức trong các lễ hội, ngày hội, giúp nâng cao nhận thức và ý thức tự hào dân tộc.
Kết Nối Văn Hóa Với Phát Triển Kinh Tế
Việc bảo tồn giá trị văn hóa đã và đang tạo nền tảng vững chắc để Bình Liêu phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là du lịch cộng đồng. Các mô hình lưu trú tại nhà dân, trải nghiệm đời sống bản địa, thưởng thức dân ca, trò chơi truyền thống, cùng khám phá thiên nhiên hoang sơ đã thu hút ngày càng nhiều du khách đến với Bình Liêu.
Các giá trị văn hóa không chỉ giúp đồng bào giữ gìn bản sắc mà còn trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng, giúp thúc đẩy kinh tế, xây dựng cộng đồng đoàn kết, giàu bản sắc và tự hào.
Với chiến lược bài bản và sự đồng thuận của người dân, Bình Liêu đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm du lịch cộng đồng, văn hóa – sinh thái của tỉnh Quảng Ninh. Hành trình gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống ở Bình Liêu không chỉ là câu chuyện của hiện tại, mà còn là cầu nối gắn kết những giá trị ngàn đời với thế hệ mai sau.
