Chùa Hang Son

Bên cạnh những chuyến du lịch khám phá, những chuyến du lịch nghỉ dưỡng thoải mái thì những chuyến du lịch văn hoá – tâm linh cũng là sự lựa chọn của rất nhiều người. Và một trong những địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng của vùng đất Quảng Ninh chính là ngôi chùa Hang Son lâu đời và linh thiêng. Cùng tìm hiểu về ngôi chùa Hang Son độc đáo, là một điểm đến đáng để du khách và quý phật tử đến hành hương.

Đôi nét hiểu biết về ngôi chùa Hang Son của vùng đất Quảng Ninh

1. Vị trí địa lý của chùa Hang Son

Danh thắng chùa Hang Son nằm trong cụm di tích lịch sử – văn hoá và danh thắng Hang Son. Trước đây ngôi chùa nằm trong địa phận thuộc vào vùng Vạn Tác, xã Đồ Sơn, huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn, đạo Hải Dương hiện nay được gọi là phường Vạn Sơn, Thị Xã Đồ Sơn, Hải Phòng. Chùa Hang Son hay còn gọi là Cốc Tự, vì chùa nằm toàn bộ ở trong hang Son , hang này thuộc dãy núi Chu Cốc nổi tiếng. Chùa Hang Son cấu tạo là hang đá cao khoảng 3,5m rộng 7m, chùa được chia làm 2 bậc thềm với thềm phía ngoài trộng 23m2 và bậc thêm trong được làm cao hơn 0.5m. Lòng hang Son hình thang xuyên thẳng vào trong núi và dài khoảng 25m, phía bên trong hang chỉ cao khoảng 1,2m và rộng 1,3m. Thêm vào đó, chùa Hang Son còn được biết đến một hang nhũ đá tự nhiên, bên trái hang này là một cái vòm được người dân đặt tên là Vọng Cung, sâu bên trong còn có cung Cấm và hai ngách hang. Càng đi sâu vào phía trong hang, người ta càng cảm thấy tối như đi vào các tầng địa phủ, bên trong có khoảng sáng nhìn được thấy trời đối lập lại với sự tối tăm của đường đi, ai nhìn thấy khoảng sáng ấy đều liên tưởng đến lối vào thiên đàng trong cái tối tăm của địa ngục.

2. Những câu chuyện truyền thuyết về chùa Hang Son

Là một trong những ngôi chùa liêng thiêng của vùng đất Quảng Ninh. Chùa Hang son cũng như bao ngôi chùa khác, nó cũng mang trong mình một truyền thuyết tráng lệ riêng. Chùa Hang Son được biết đến là nơi thờ thần Bát Hải Đại Vương, câu chuyện về ngài được nhân dân trong vùng truyền nhau rằng: ngày xưa, khi mà chùa Hang còn thuộc Thuỷ Đường, Hải Dương, có một chàng trai trẻ, khôi ngô tuấn tú tên Phạm Chấu. Chàng theo học thầy đồ Hoàng Nhật Biến nổi tiếng thông hiểu thiên văn, ngũ kinh và văn chương. Có một năm vào tháng 3 và tháng 4 vùng đấy xảy ra hạn hán lớn. Dân chúng cơ cực, mất mùa không còn cách nào đành đến tìm thầy đồ để xin cầu cứu. Thầy cũng không biết làm sao duy chỉ có chàng Phạm Chấu xin thầy cho giúp dân. Đến đêm ngày 13/4 chàng ra sông làm phép tưới nước cho ruộng đồng, cứu muôn dân qua hạn hán, nhưng sau đó không ai thấy chàng. Người ta đồn rằng, chàng là thần của thuỷ cung xuống trần không may làm lộ thiên cơ nên bị nhà trời bắt về. Còn có người đồn rằng sáng hôm sau tức ngày 14/4 khi thầy chàng và các học trò ra sông tìm chỉ thấy khúc gỗ mít trôi đến cửa Hang Son rồi dừng lại trên một đùn đất. Hỏi ra mới biết thật ra khi chàng hoá phép giúp dân đã chết rồi hoá cá chép trôi về Hang Son. Sau đó, thầy đồ cùng môn sinh dùng khúc gỗ mít tạc tượng lập ban thờ. Sau nhân dân tôn ngài là Bát Hải Đại Vương, vị thần trông coi 8 cửa biển.

Bên cạnh câu chuyện về vị thần được thờ phụng trong ngôi chùa này, chùa Hang Son còn là nhân chứng lịch sử trong những dấu mốc nổi tiếng. Năm 1288, khi quân Nguyên – Mông xâm chiếm nước ta, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đã đưa quân mai phục tại đây và chuẩn bị trước trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử. Trước trận đánh, ông đã đến thắp hương và khấn thần trong ngôi chùa trong hang đá phù hộ và hứa sẽ trả ơn sau khi thắng trận. Quả nhiên, ông đã có chiến thắng vang dội, như đã định ông trở về nơi đây tạ ơn và khao quân ăn mừng chiến thắng, vẩy rượu khắp vách hang, từ đó vách hang có màu nâu nên dân gian gọi là Hang Son.

Còn một câu chuyện khác, theo sử sách ghi lại vào đời vua Trần Hiến Tông thường đi du ngoại qua Hang Son thấy hang đẹp nên ông đã lệnh khắc dòng chữ “Bão Phúc Nham” (tức là động đẹp trên núi cao mang lại nhiều điều tốt lành) từ đó mà hang có thêm tên gọi. Kể cả trong thơ ca các thời đại từ Trần, Lê, Nguyễn đều gọi là Bão Phúc Nham.

Đến cuối thế chỉ XVI, Hang Son không những có ngôi đền thờ Bát Hải Đại Vương mà còn lập thêm ban thờ tượng Phật. Cũng từ đó mà Hang Son là một trong những nơi có thờ cả Thần cả Phật vô cùng linh thiêng ở miền Bắc nước ta.

Lễ hội đền – chùa Hang Son

Lễ hội đền – chùa Hang Son kéo dài từ ngày 6 tháng Riêng đến hết tháng 3 âm lịch được phường Phương Nam tổ chức hàng năm. Mở đầu buổi lễ sẽ là màn rước lễ Thượng Nguyên từ chùa Thượng xuống đền – hay còn coi là chùa chính. Sau đó sẽ là màn múa lân mừng khai hội rồi đến những tiết mục văn nghệ ca ngợi công lao dựng xây của tổ tiên và thể hiện tình yêu nước. Cũng tại buổi lễ khai hội, những đại biểu, nhân dân cùng du khách sẽ cử hành khoá lệ cầu cho quốc thái dân an, cầu cho một năm bình an, hạnh phúc, mưa thuận gió hoà. Để thể hiện sự tin tưởng, lòng thành kính trước Bát Hải Đại Vương mong ngài phù hộ cho nhân dân, cho đất nước, cho một năm mưa thuận gió hòa, người người ấm no hạnh phúc.

Cụm di tích lịch sử đền – chùa Hang Son đã được công nhận là di tích cấp tỉnh. Nên tại lễ khai hội, đại biểu và nhân dân sẽ cùng ôn lại lịch sử hình thành nên chùa Hang Son, chuyện về chàng Phạm Chấu, quên mình cứu dân làng thoát hạn hán. Cùng với đó là những trang vàng lịch sử về vị tướng tài ba Trần Hưng Đạo cùng truyền thuyết về cái tên Hang Son. Những du khách may mắn đến vào khoảng thời điểm lễ hội sẽ có thêm cơ hội hiểu thêm về cụm di tích lịch sử thiêng liêng này.