Tại bản Dỗi, xã Thượng Lộ, huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế, có một nghệ nhân cao tuổi luôn lặng lẽ giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Cơ Tu – ông Pơloong Chướch. Dù đã ở tuổi 75, ông vẫn gắn bó với nghề đan lát, một nghề thủ công truyền thống không chỉ mang tính thiết yếu trong đời sống hàng ngày mà còn chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc của người Cơ Tu.
Giữ nghề và truyền nghề – Tâm huyết của nghệ nhân
Với đôi tay khéo léo và kỹ năng thành thạo, ông Pơloong Chướch đã tạo ra nhiều sản phẩm thủ công độc đáo như gùi, sọt, giỏ, thu hút sự quan tâm của du khách đến với bản Dỗi. Những sản phẩm của ông không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân mà còn trở thành quà lưu niệm cho du khách, góp phần quảng bá văn hóa Cơ Tu và nâng cao thu nhập cho gia đình.
Gần đây, khi bản Dỗi trở thành một điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn, du khách không chỉ đến để ngắm cảnh thiên nhiên mà còn để khám phá văn hóa truyền thống. Nghề đan lát của ông Chướch đã trở thành một phần quan trọng trong việc giới thiệu văn hóa bản địa với khách du lịch. Những sản phẩm thủ công của ông không chỉ là biểu tượng văn hóa mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa văn hóa Cơ Tu và du khách.
Ông Chướch không chỉ đam mê giữ gìn nghề mà còn tận tâm truyền dạy cho thế hệ trẻ trong làng. Ông chia sẻ rằng trước đây hầu như ai trong bản cũng biết đan lát, nhưng theo thời gian, nghề này dần mai một. Ông hy vọng rằng thanh niên sẽ tiếp tục giữ gìn và phát huy nghề truyền thống của cha ông, để nghề không bị lãng quên.
Phát triển du lịch cộng đồng gắn liền với bảo tồn văn hóa
Sự tận tâm của ông Pơloong Chướch đã góp phần làm hồi sinh mạnh mẽ nghề đan lát truyền thống. Du khách ngày càng đến bản Dỗi nhiều hơn, không chỉ để chiêm ngưỡng sản phẩm thủ công tinh tế mà còn để hiểu hơn về đời sống văn hóa của người Cơ Tu. Những nỗ lực bảo tồn văn hóa này không chỉ giúp phát triển du lịch bền vững mà còn tạo cơ hội kinh tế cho người dân địa phương.
Ông Chướch không chỉ là một thợ đan lát tài hoa mà còn là người bảo tồn văn hóa dân tộc. Ông tham gia tích cực vào các hoạt động văn hóa, từ đánh trống chiêng, trình diễn các phong tục tập quán cho đến giới thiệu cho du khách về cuộc sống người Cơ Tu. Mỗi khi có du khách ghé thăm, ông luôn sẵn sàng trình diễn kỹ thuật đan lát ngay tại chỗ, chia sẻ về quy trình chọn lựa nguyên liệu và cách thức xử lý tre, nứa.
Kết hợp giữa truyền thống và du lịch bền vững
Hợp tác xã Du lịch cộng đồng thác Ka Zan, nơi ông Pơloong Chướch hoạt động, đã tạo ra môi trường để ông có thể truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ và đóng góp vào sự phát triển bền vững của du lịch cộng đồng. Bà A Lăng Thị Bé, Giám đốc Hợp tác xã, chia sẻ rằng ông Chướch không chỉ là người giữ gìn nghề truyền thống mà còn là nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ trong việc bảo tồn văn hóa Cơ Tu.
Các lớp học truyền dạy nghề thủ công như cồng chiêng, đan lát, dệt zèng đang được tổ chức thường xuyên để giúp người dân giữ gìn nghề truyền thống và phát triển các sản phẩm du lịch. Đặc biệt, các tổ chức phi chính phủ như Helvetas đã hỗ trợ bản Dỗi phát triển du lịch cộng đồng, cải thiện cơ sở hạ tầng và xây dựng thêm 7 homestay phục vụ du khách, giúp nâng cao chất lượng du lịch.
Nghề đan lát không chỉ đơn thuần là một nghề thủ công, mà còn là cầu nối văn hóa để ông Pơloong Chướch giới thiệu văn hóa Cơ Tu đến với du khách. Sự tận tâm của ông đã truyền cảm hứng không chỉ cho cộng đồng bản Dỗi mà còn cho cả cộng đồng người Cơ Tu ở khu vực rộng hơn. Những sản phẩm đan lát không chỉ mang giá trị về mặt kinh tế mà còn góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa độc đáo.
Nhờ những nỗ lực bảo tồn và phát triển, du lịch cộng đồng tại bản Dỗi đã phát triển mạnh mẽ, mang lại lợi ích kinh tế và nâng cao đời sống cho người dân địa phương. Sự kết hợp giữa du lịch và bảo tồn văn hóa giúp tạo ra sự phát triển bền vững cho cả vùng.
Nghề đan lát ở bản Dỗi không chỉ là một nghề truyền thống mà còn là niềm tự hào văn hóa của người Cơ Tu. Với sự tận tâm và nỗ lực của nghệ nhân Pơloong Chướch, văn hóa đan lát không chỉ được giữ gìn mà còn trở thành một phần quan trọng trong du lịch cộng đồng. Đây là ví dụ tiêu biểu về cách mà văn hóa và du lịch có thể kết hợp hài hòa, mang lại lợi ích cho cả cộng đồng và du khách.
