Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh đang được lập quy hoạch và nghiên cứu phát triển toàn diện, với mục tiêu trở thành tuyến giao thông huyết mạch kết nối 10 tỉnh, thành phố: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng, và Quảng Ninh. Dự án có tầm nhìn đến năm 2050, nhằm thúc đẩy giao thương, vận chuyển hàng hóa và hành khách giữa các vùng kinh tế trọng điểm của miền Bắc Việt Nam, đặc biệt là kết nối liên vận quốc tế qua cửa khẩu Lào Cai.
Quy hoạch và thiết kế tuyến đường
Tuyến đường sắt này có điểm đầu là ga Lào Cai, nối với đường sắt Trung Quốc qua cửa khẩu Hà Khẩu, và điểm cuối là ga Hạ Long thuộc tuyến Kép – Hạ Long. Với chiều dài hơn 441 km, tuyến đường sẽ được thiết kế theo khổ đường 1.435 mm, dự kiến điện khí hóa và xây dựng đường đôi trong dài hạn. Tốc độ thiết kế tối đa của tuyến đạt 160 km/giờ, hứa hẹn nâng cao hiệu quả vận chuyển cả hành khách và hàng hóa.
Trên toàn tuyến có 41 ga, bao gồm 5 ga chính là:
- Ga Lào Cai: phục vụ cả tàu khách và tàu hàng suốt tuyến từ Lào Cai đến Hà Nội và Hải Phòng, đồng thời kết nối với ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc) cho vận tải liên vận quốc tế.
- Ga Yên Thường: phục vụ tàu khách và tàu hàng khu đoạn giữa Lào Cai – Hải Phòng, và là điểm lập tàu cho các tuyến đi phía Bắc như Hà Nội – Lạng Sơn, Hà Nội – Thái Nguyên.
- Ga Nam Hải Phòng: phục vụ tuyến khách và hàng suốt tuyến như Lào Cai, đồng thời là đầu mối cho đoạn Hải Phòng – Hạ Long – Cái Lân.
- Ga Hạ Long: phục vụ tàu khách đoạn ngắn Hạ Long – Hải Phòng.
- Ga Cái Lân: phục vụ tàu hàng đoạn Hải Phòng – Cái Lân.
Vai trò chiến lược của tuyến đường
Tuyến đường sắt này có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kết nối hành lang Đông – Tây của Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương quốc tế qua các cảng biển lớn như Hải Phòng và Quảng Ninh. Đây sẽ là cửa ngõ thương mại chủ chốt cho xuất nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc và các nước ASEAN. Dự báo, trong giai đoạn ngắn hạn, tuyến đường sẽ phục vụ 16 đôi tàu khách/ngày đêm, với lượng hàng hóa lên tới 7,28 triệu tấn/năm và tổng lượng hàng hóa quy đổi khoảng 23,28 triệu tấn/năm.
Hạ tầng và các ga chính
Ngoài 5 ga chính, tuyến đường sắt còn có 27 ga nhường tránh tàu và 5 ga trung gian có tác nghiệp hành khách và hàng hóa tại các trung tâm tỉnh, thành phố như Yên Bái, Việt Trì, Vĩnh Phúc, Lạc Đạo, và Hải Dương. Đây là những điểm kết nối quan trọng, giúp tuyến đường không chỉ phục vụ các hành trình liên tỉnh mà còn nâng cao khả năng vận chuyển nội vùng.
Đặc biệt, các ga cảng phục vụ xếp dỡ hàng hóa, bao gồm các ga cảng lớn như Lạch Huyện, Nam Đồ Sơn, Nam Đình Vũ và Đình Vũ, sẽ tăng cường khả năng vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu qua cảng biển, góp phần thúc đẩy kinh tế biển.
Định hướng phát triển lâu dài
Theo tư vấn của liên danh Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng GTVT (TRICC-JSC) và Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI), tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh được định hướng phát triển để đáp ứng nhu cầu giao thông ngày càng tăng, đồng thời kết nối chặt chẽ với các tuyến đường sắt khác trong hệ thống giao thông quốc gia.
Trong dài hạn, việc nâng cấp lên đường đôi và tiếp tục điện khí hóa toàn bộ tuyến sẽ giúp tăng cường năng lực vận chuyển, giảm áp lực giao thông đường bộ, và hỗ trợ quá trình phát triển kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu vận chuyển hàng hóa giữa Việt Nam, Trung Quốc và các quốc gia lân cận ngày càng gia tăng.
Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh không chỉ là bước phát triển quan trọng trong hệ thống giao thông đường sắt của Việt Nam mà còn là chìa khóa mở ra tiềm năng lớn cho giao thương quốc tế và phát triển kinh tế vùng. Với tầm nhìn đến năm 2050, đây sẽ là một trong những tuyến giao thông chiến lược góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của khu vực miền Bắc Việt Nam.
