Với đường bờ biển dài hơn 3.000km và hàng nghìn hòn đảo lớn nhỏ, Việt Nam sở hữu nguồn tài nguyên du lịch biển đảo phong phú, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm. Tuy nhiên, để những điểm đến này thực sự trở thành biểu tượng của du lịch xanh và bền vững, ngành du lịch cần có chiến lược rõ ràng, đảm bảo hài hòa giữa khai thác và bảo tồn.
Thách thức giữa tăng trưởng và bền vững
Sức hút của du lịch biển đảo là không thể phủ nhận. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới, 50% du khách toàn cầu lựa chọn biển đảo là điểm đến yêu thích, và tại Việt Nam, con số này thậm chí còn cao hơn, lên tới 70% tổng lượng khách du lịch. Những vịnh biển, bãi tắm và hòn đảo nổi tiếng như Hạ Long, Côn Đảo, Phú Quốc, Cù Lao Chàm… không chỉ được vinh danh trên bản đồ du lịch thế giới mà còn mang lại nguồn lợi kinh tế đáng kể.
Tuy nhiên, tốc độ phát triển nhanh chóng cũng kéo theo những thách thức lớn. Việc mở rộng các khu nghỉ dưỡng, xây dựng hạ tầng chưa đồng bộ, khai thác du lịch thiếu kiểm soát đang tạo áp lực lên hệ sinh thái tự nhiên. Không ít nơi đã đánh mất vẻ hoang sơ vốn có do sự can thiệp quá mức của con người. Ngoài ra, sự thiếu hụt các sản phẩm du lịch trải nghiệm mới mẻ cũng khiến một số điểm đến chỉ dừng lại ở nghỉ dưỡng và tắm biển, chưa thực sự phát huy hết tiềm năng vốn có.
Một trong những ví dụ đáng chú ý là xã đảo Nhơn Châu (Quy Nhơn, Bình Định). Dù sở hữu những bãi biển đẹp như Bãi Nam hay Giếng Tiên – Bàn Cờ, nơi đây vẫn chưa được khai thác đúng mức. Nhằm thay đổi thực trạng này, tỉnh Bình Định đã đưa ra kế hoạch thu hút đầu tư để phát triển Nhơn Châu theo hướng du lịch sinh thái biển đảo gắn với bảo tồn môi trường.
Tại vịnh Bái Tử Long (Quảng Ninh), sự hoang sơ của thiên nhiên vẫn được bảo tồn nhờ những chính sách phát triển bền vững. Nhận thức được giá trị đặc biệt của khu vực này, chính quyền Quảng Ninh đã triển khai các tuyến tham quan mới, mở rộng hoạt động du lịch gắn với trải nghiệm sinh thái, đồng thời tổ chức các đoàn khảo sát để đánh giá tiềm năng và tìm ra hướng đi phù hợp.
Bảo vệ môi trường – Yếu tố sống còn của du lịch xanh
Một trong những thách thức lớn nhất đối với du lịch biển đảo là vấn đề rác thải nhựa. Côn Đảo là một minh chứng rõ ràng cho điều này. Thống kê cho thấy 41,5% lượng rác thải nhựa trên đảo đến từ các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch. Nhận thức được vấn đề này, chính quyền địa phương đã đặt mục tiêu 100% khách sạn, khu nghỉ dưỡng không sử dụng nhựa dùng một lần vào cuối năm 2025.
Những biện pháp quản lý rác thải tại Côn Đảo không chỉ giúp giảm áp lực lên môi trường mà còn góp phần nâng cao hình ảnh du lịch xanh của địa phương. Điều này cho thấy rằng, nếu có chiến lược phù hợp và sự tham gia tích cực từ doanh nghiệp, việc bảo vệ môi trường trong du lịch hoàn toàn có thể đạt hiệu quả.
Bên cạnh vấn đề rác thải, việc xây dựng các công trình du lịch cũng cần hướng tới mô hình kiến trúc hòa hợp với thiên nhiên. Thay vì bê tông hóa hàng loạt, các địa phương nên khuyến khích phát triển các khu nghỉ dưỡng thân thiện môi trường, sử dụng năng lượng tái tạo và tận dụng tối đa vật liệu tự nhiên. Những kinh nghiệm từ các điểm đến quốc tế như Santorini (Hy Lạp), Maldives hay Bali (Indonesia) có thể là bài học quý giá để Việt Nam tham khảo.
Tạo dựng những trải nghiệm du lịch khác biệt
Du lịch biển đảo tại Việt Nam hiện nay vẫn đang tập trung chủ yếu vào nghỉ dưỡng, tắm biển, nhưng những trải nghiệm này chưa đủ để giữ chân du khách trong thời gian dài. Một số địa phương đã bắt đầu phát triển các hoạt động bổ trợ như thể thao biển, lặn ngắm san hô, khám phá rừng ngập mặn, nhưng vẫn chưa thực sự phổ biến.
Chẳng hạn, tại Tam Hải (Quảng Nam), cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp với Bàn Than, Hòn Mang, Hòn Dứa đã thu hút không ít du khách, nhưng các dịch vụ bổ trợ còn khá ít. Nếu được đầu tư bài bản hơn, nơi đây hoàn toàn có thể trở thành một trung tâm du lịch trải nghiệm, nơi du khách không chỉ ngắm cảnh mà còn có cơ hội tìm hiểu văn hóa địa phương, tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường biển hoặc khám phá hệ sinh thái dưới nước.
Quảng Ninh cũng đang có những bước đi mới khi kết hợp du lịch sinh thái với bảo tồn thiên nhiên tại vịnh Bái Tử Long. Các doanh nghiệp du lịch đang đề xuất mở rộng trải nghiệm như tham quan vùng nuôi trồng hải sản, tổ chức sự kiện nghệ thuật kết hợp ẩm thực trong hang động, giúp du khách có thêm lý do để ở lại lâu hơn và chi tiêu nhiều hơn.
Không chỉ dừng lại ở các sản phẩm du lịch truyền thống, nhiều địa phương còn có thể tận dụng văn hóa biển đảo để tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo hơn. Các lễ hội truyền thống của ngư dân, nghề làm nước mắm, chế biến hải sản… đều có thể trở thành những trải nghiệm hấp dẫn nếu được khai thác đúng cách.
Cân bằng giữa phát triển và bảo tồn
Du lịch biển đảo là một trong những trụ cột quan trọng của ngành du lịch Việt Nam, nhưng để phát triển theo hướng bền vững, cần có sự chung tay từ nhiều phía. Chính quyền địa phương cần có quy hoạch rõ ràng, kiểm soát chặt chẽ các dự án đầu tư để tránh tình trạng phát triển tràn lan gây hại cho môi trường.
Các doanh nghiệp cần có trách nhiệm hơn trong việc giảm thiểu tác động lên hệ sinh thái, đồng thời đổi mới mô hình kinh doanh theo hướng thân thiện với môi trường. Song song đó, du khách cũng cần nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên, hạn chế xả rác bừa bãi và lựa chọn các dịch vụ du lịch xanh để góp phần duy trì vẻ đẹp nguyên sơ của biển đảo Việt Nam.
Nếu làm được điều này, Việt Nam không chỉ bảo tồn được những giá trị thiên nhiên quý giá, mà còn có thể đưa biển đảo trở thành điểm đến hàng đầu của du lịch xanh, góp phần nâng cao vị thế du lịch quốc gia trên bản đồ thế giới.
📌 Bạn muốn khám phá vẻ đẹp nguyên sơ của biển đảo Việt Nam? Hãy để TRIPMAP đồng hành cùng bạn với những trải nghiệm du lịch xanh độc đáo và bền vững!
